یکی از روش‌های جلوگیری از ابتلا به برخی بیماریهای تنفسی و عفونی استفاده از ماسک می باشد. تجهیزات حفاظت دستگاه تنفسی و انواع ماسک با تنوع زیادی تولید شده اند که هرکدام از آنها کارایی و کاربرد مختص به خودشان را دارند. برای مثال بعضی از ماسکها هستند که کاربرد آنها در خدمات پزشکی یا استفاده در طول روز می باشد و انواع دیگری هستند که استفاده از آنها برای مکان‌هایی مناسب است که احتمال بروز مسمومیت‌های تنفسی و تنگی نفس زیاد است مانند ماسکهای آتش‌نشانی یا ماسکهای معادن. در ادامه مطلب شما را با جزییات بیشتری درباره‌ی انواع ماسکها آشنا می کنیم با ما همراه باشید.
ماسکهای معمولی که در شرایط پزشکی عمومی معمولا مورد استفاده قرار می گیرند، باعث پوشاندن دهان و بینی میگردند و به صورت نمی چسبند. ماسکها برای حفاظت یکطرفه و جلوگیری از پخش شدن مایعات دهان و بینی و همچنین ورود هوای آلوده، مناسب هستند.
ماسکهای حذفکننده ذرات: همانطور که از نام این ماسک مشخص است، ماسک حذف کننده ذرات جهت محافظت در برابر گردوغبار استفاده میشود. در طراحی این ماسکها، از موادی مانند پارچه، کاغذ، فیبر، نمد و… استفاده می شود.
این ماسکها دربرابر ترشحات، خون و ۹۵٪ ذرات باکتریها قوی هستند همچنین ماسکهای حذفکننده ذرات بیشتر از ماسکهای معمولی به صورت می چسبند و می توانند مانع از تماس مکرر دست‌ها با صورت و بویژه بینی و دهان شوند.
یکی از آلودگی‌های اصلی هوا ذرات معلق هستند. ذرات معلق با قطر کمتراز ۲/۵ میکرون تهدیدی برای سلامتی انسان می باشند و می توانند از راه مجاری تنفسی وارد بدن انسان شوند به همین علت استفاده از ماسکهای حفاظت تنفسی که تا حد ممکن این ذرات را در خود محصور نگه دارند ضروری به نظر می‌رسد. منبع تولید ذرات معلق، خودرو‌ها و سوخت ناقص موتور آنها است و رانندگان خودرو به ویژه در ترافیک شهرهای بزرگ در معرض آلودگی قرار دارند.
ماسکهای تنفسی برای جلوگیری از نفوذ ذرات مختلف و حفاظت از سیستم تنفسی بدن، گردوغبار و ویروسهای مختلف طراحی شده اند.
این ماسکها دربرابر گازهایی مانند انواع گازهای سمی جیوه و آمونیاک و انواع گازهای اسیدی و بخارهایی مانند بخار فلزات سمی و بخارهای ترکیبات شیمیایی، قوی هستند. این ماسکها به سه دسته تقسیم می‌شوند؛ ماسک های گازی، ماسکهای فیلتردارو ماسک های نمدی یا کاغذی با کاور ذغال.
ماسکهای فیلتردار که به کارتریجدار هم معروف هستند، در دو نوع مختلف تمام صورت و نیم صورت تولید می شوند. ماسک های نیم صورت فقط برای محافظت از تنفس بوده ولی ماسک های تمام صورت علاوه بر تنفس برای محافظت از چشم ها در برابر مواد شیمیایی نیز طراحی شده است.
ماسکهای گازی هم همانند ماسکهای فیلتردار است با این تفاوت که سایزماسکهای گازی بزرگتر می باشد. همچنین ماسکهای گازی از دریچهی استنشاقی نیز برخوردار هستند.
ماسکهای نمدی که کاور ذغالی دارند برای محیطهایی استفاده میشود که انواع گردوغبار، گازها و بخارات باهم در هوا پخش شده باشند.
ماسک فرار، برای استفاده عادی و روزمره طراحی نشده است. یعنی نمی توان از آن برای مصرف روزانه و عادی در محل زندگیتان استفاده کنید و برای موارد ضروری بکار برده می شود. زمانی که مخازن دارای گاز سمی دچار نشت شوند، باید از این نوع ماسکها استفاده کرد تا از محیط آلوده بتوان فرار کرد. ماسک فرار امکان این را به افراد می دهد که تا چند دقیقه فرصت دور شدن از محل خطر را داشته باشند. این ماسک یک ماسک تنفسی تک فیلتر و نصفه صورت است یعنی فقط قسمت بینی و دهان را پوشش می دهد و دارای فیلتر شیمیایی می باشد. فیلتر ماسک فرار قابل تعویض است و هر چهار سال یکبار باید تعویض شود درنتیجه ماسکهای فرار عمر طولانی‌تری نسبت به سایر ماسکهای شیمیایی دارند و یکبار مصرف نیستند. بدنه ماسک فرار، از نوع پلاستیک نرم می باشد. به آسانی و خیلی سریع روی صورت قرار می گیرد و دو تسمه در قسمت پشت قرار دارد. تفاوت اصلی بین ماسک فرار و ماسک شیمیایی این است که ماسک فرار فقط برای مدت زمان ۱۵ دقیقه و در مواقع خیلی خاص استفاده می شود. اما ماسک شیمیایی به صورت مداوم در حال کار روی صورت قرار می گیرد.
نوعی از ماسکهای خاص تنفسی وجود دارند که در حین فرار از هوای آلودهای که موجب می شود زندگی ما به مخاطره افتد از آنها استفاده می شود. بیشترین استفاده از این ماسکهای تنفسی در مکان‌هایی است که در آنجا خطر ابتلا به مسمومیت‌های تنفسی و کاهش شدید اکسیژن وجود دارد مثل: استفاده در معادن به دلیل وجود مونوکسیدکربن و یا در هنگام رخ دادن آتش‌سوزی وحریق‌های بزرگ از این ماسکها استفاده می کنند. ماسکهای کپسول سرخود از دسته ماسکهای هوارسان یا ماسکهای فشار مثبت است که به آنها ماسک تنفسی فیلتردار نیز می گویند. این ماسکها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که فرد برای استفاده از آن باید اکسیژن یا هوا مورد نیاز خود را از یک منبع تفسی که به همراه خود دارد تامین کند. این ماسکها می توانند حداکثر هوای مورد نیاز شما را تا 4 ساعت تامین کنند. نوع دیگر این ماسکها ماسکهای تنفسی هوارسان شلنگی است که هوای مورد نیاز شما از طریق یک منبع ثابت اکسیژن توسط یک شلنگ تحت فشار منتقل می شود. معمولا طول شلنگ‌های استفاده شده در این ماسکها از 25 تا 300 فوت قابل تغییر است. این ماسکها باید در پایین‌ترین حد فشار و بلندترین طول شلنگ به میزان 170 L/min اکسیژن و هوا راانتقال دهد همچنین ضروری و لازم است که فشار دستگاه به هیچ وجه نباید از PSI125 بیشتر باشد. این نوع ماسک ها یک کپسول که در آن اکسیژن و هوا قرار دارد، با خود به همراه دارند. هوایی که در این کپسول است بسته به اندازه تراکم هوا و محفظه، متفاوت است. ماسکها نمی توانند به تنهایی از گستر‌ش ویروس جلوگیری کنند و استفاده غیرضروری، باعث ایجاد کمبود ماسک در موارد ضروری و افزایش هزینه می شود. استفاده طولانی‌مدت و غلط از ماسک می تواند باعث افزایش احتمالی ابتلا به عفو‌نت شود، زیرا تکثیر وتجمع میکروب‌ها و باکتریها در محیط مرطوب بیشتر است.
ماسک جراحی یک محافظ در برابر ذرات معلق عفونی در فضا می باشد و توسط متخصصان سلامت در هنگام عملهای جراحی توصیه شده است. این ماسکها همچنین توسط متخصصان مراقبتهای بهداشتی نیز مورد استفاده قرار می گیرند تا از دیگران و خود در برابر شیوع بیماریهای عفونی محافظت کنند. ماسکهای جراحی یا پزشکی برای پوشاندن بینی و دهان در نظر گرفته می شوند. آنها با موادی طراحی شده‌اند که می‌توانند ذرات بزرگ، خون، ترشحات و… را مسدود کنند تا شما را در برابر ابتلا به هرگونه بیماری عفونی حفظ کند. این موارد ممکن است حاوی باکتریها یا ویروس‌هایی باشند که برای همه مضر است. این ماسکها یکبار مصرف هستند و همچنین استفاده از آنها برای افرادی که با شخص بیمار نز‌دیکی ندارند، توصیه نمی شود. استفاده ۴ ساعت مداوم از ماسک ۹۵ Nمی تواند سبب بروز مشکلات جدی ریوی گردد و استفاده از این ماسک در افراد دارای علایم تنفسی به دلیل افزایش فشار بر ریه‌ها و دشوارتر کردن تنفس توصیه نمی شود.
امروزه با توجه به صنعتی شدن کار‌ها و همچنین مدرن شدن زندگی‌ها آلودگی‌های محیط زندگی و کاری افراد دو برابر شده است. افرادی که در شهرهای صنعتی یا کلان شهرها زندگی می کنند همیشه در معرض آلودگی‌های تنفسی هستند. همچنین کسانی که در صنایع وکارخانه ها مشغول به فعالیت هستند نیز با این مشکلات درگیر می باشند.
این بیماریها همینطور که از نامشان مشخص است به علت کار در محیط های صنعتی و آلوده به وجود می‌آیند. یکی از شایع‌ترین این بیماریها بیماریهای ریوی است. گذشته از عوامل سبک زندگی فرد، شخصی و… موارد شغلی نیز تاثیر زیادی روی این بیماریها دارد. کار کردن در کارخانه‌های پتروشیمی، صنعتی، کارخانه های نساجی و… از مشاغلی هستند که باعث بیماریهای تنفسی برای مردم می شوند. که دلیل آن هم وجود ذرات معلق در فضا است.
