احتمالاً شما نیز در مکان‌هایی نظیر سقف یا دیوار با دستگاهی کوچک روبه‌رو شده‌اید، اما درباره کارایی آن اطلاعاتی نداشته‌اید! از این رو قصد داریم شما را با دتکتورها آشنا کنیم. ابزاری الکترونیکی که به علائم‌های متفاوتی از حریق از جمله گاز مونوکسیدکربن، حرارت، نور شعله، دود و… حساس بوده و واکنش نشان می‌دهند. با گذشت زمان و پیشرفت این دستگاه، اطلاع‌رسانی‌های مربوط به آن بیشتر شده و امروزه می‌توان گفت اکثر افراد تا حدودی به آن آشنایی دارند.
دتکتور دستگاهی است که قابلیت تشخیص ماده یا شیء خاصی را دارد. در سیستم آتش نشانی این وسیله را دستگاهی می‌دانند که می‌تواند آتش سوزی را به واسطه اثراتی مانند حرارت و دود و… تشخیص دهد. این بدان معناست که سنسورهای موجود در دتکتور به کدام المان آتش حساس هستند. بهترین دتکتورها دارای آلارم هستند که می‌بایست به ایستگاه‌های آتش نشانی سیگنال ارسال کنند. انتخاب دتکتور بر مبنای ریسک حریق در آن محل است.
همان طور که می‌دانید دستگاه دتکتور نیز همانند کالاهای الکترونیکی دیگر، نیاز به منبع تغذیه دارد. در انواع و اقسام دتکتورها دیده شده است که اغلب از ولتاژ ۲۴ ولت جریان مستقیم استفاده می‌کنند. گونه‌ای از آن‌ها نیز وجود دارند که از ولتاژ‌های جریان مستقیم ۱۲ و ۴۸ ولت و جریان متناوب 220 ولت تغذیه می‌کنند. در حالت عادی نیز دتکتورها چند میلی آمپر جریان را از خود عبور می‌دهند که این مقدار به موقع احساس حریق افزایش می‌یابد.
به منظور سیم‌کشی اصولی و درست، شما نیاز به دو سیم دارید. یکی از سیم‌ها به برق شهری متصل شده و دیگری جهت کنترل، می‌بایست به پنل اصلی وصل شود. دتکتورها دارای پنل‌هایی هستند که دارای پل مثبت و منفی بوده و در هر قسمتی از مدار از جمله ابتدا، انتها و وسط می‌توانند قرار گیرند. طریقه نصب و قرارگیری دتکتورها، به طور متوالی است. نکته جالب این است که سیم‌کشی‌های ساختار داخلی آن موازی بوده و نصب مقاومت در انتهای آن‌ها اجباری خواهد بود. بنابر استاندارد مصوب BS، حداکثر ۳۲ عدد دتکتور می‌بایست در یک ناحیه (زون) باشد. با توجه به کاربرد‌های متنوع دتکتور، ممکن است نحوه سیم‌کشی داخلی یا شکل ظاهری آن‌ها باهم تفاوت‌هایی داشته باشد
دتکتورها دارای ۵ پایه بوده که هر کدام مسئول انجام کار مخصوص به خود هستند. پایه ۱ خروجی، پایه ۲ ورودی، پایه ۳ پایه ورود و خروج زون، پایه ۴ و پایه ۵ نیز به عنوان پایه مثبت و منفی ریموت اندیکاتور است. در واقع لازم به ذکر است به هر کدام از پایه‌ها سیمی مخصوص وارد یا از آن خارج می‌گردد. پایان هر سیم را به ورودی و خروجی دتکتور وصل نموده و در نهایت درب دتکتور را می‌گذاریم. نکته حائز اهمیت و پایانی در این بخش این است که به دلیل ورود جریان در مدار، می‌بایست در انتها از مقاومت یا دیود استفاده شود.
برای مکان نصب دتکتورها نمی‌توان جای دقیقی را نسبت داد؛ چرا دتکتورها دارای انواع مختلفی بوده و هر کدام کاربرد مخصوص به خود را دارند؛ اما می‌توان به شرح حالی کلی از محل نصب آن‌ها اشاره نمود.
پس از نصب و راه‌اندازی انواع دستگاه‌های الکترونیکی جهت اطمینان از روند صحیح کار و عدم وجود ایراد، عملکرد آن بررسی می‌شود. برای تست دستگاه دتکتور می‌بایست چند حالت را در نظر بگیرید. برای حالات باز و اتصال کوتاه می‌بایست چراغ Fault به منظور عملکرد صحیح روشن شود. حالت دیگری به نام وقوع حریق نیز وجود دارد که برای انجام آن باید دو ترمینال زون را توسط یک مقاوت ۴۷۰ اهمی به یکدیگر متصل نموده تا جریانی کنترل شده وارد مدار گردد. پس از انجام این کار در صورت کارکرد صحیح می‌بایست چراغ قرمز هشدار روشن شود.
به دلیل اینکه دتکتورها دارای انواع و اقسام گوناگونی هستند، بهای مورد نیاز جهت خرید هر کدام متفاوت بوده و به کارایی آن بستگی دارد. شما می‌توانید با مراجعه به کارخانه‌های سازنده این کالای الکترونیکی یا مراجعه به سایت‌های مرتبط از قیمت، ویژگی و مشخصات انواع دتکتورها بهره‌مند شوید. به این نکته توجه داشته باشید که به مراکز خرید یا سایت‌های معتبر مراجعه کنید. چرا که این روز‌ها بازار خرید و فروش دتکتورها داغ بوده و ممکن است سودجویان و متقلبان به جهت سو استفاده از عدم آگاهی شما، اجناس نامناسبی را به شما جهت خرید ارائه کنند.
این نوع دتکتور دارای ساختار بسیار ساده‌ای بوده و به همین علت، سرعت بسیار کمتری نسبت به سایر دتکتورها دارد. دتکتور حرارتی همان طور که از نامش پیداست، نسبت به دما حساس بوده و با تغییر ناگهانی دما شروع به فعالیت می‌کند. قیمت خرید این کالا بسیار مناسب و مقرون به صرفه بوده و دارای اطمینان بیشتری جهت انتخاب و کاربرد آن در صنایع مختلف است. دتکتورهای حرارتی دارای چند گونه همانند دما ثابت، دما افزایشی، خطی و نقطه‌ای هستند.
از کاربردی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین دتکتورها، می‌توان به دتکتور دودی اشاره نمود. نسبت به دتکتور حرارتی دارای مزیت‌هایی افزون‌تری همچون سرعت واکنشی و پوشش‌دهی است اما به دلیل عدم اطمینان کمتر نسبت به دتکتور حرارتی، در موارد خاص از آن استفاده می‌شود. از آنجا که این نوع دتکتور در مکان‌های خاص کاربرد دارد، دارای ۴ عدد زیرشاخه است. در واقع می‌توان بیان کرد با توجه و دقت به عملکرد هر کدام، نام‌های یونیزاسیون، دتکتور دودی مکشی، بیم دتکتور و دتکتور دودی نوری بر روی آن‌ها قرار داده شده است.
جالب است بدانید که اکثر رویداد‌های اطراف ما، دارای امواج الکترومغناطیس هستند. دتکتور شعله‌ای به این امواج حساسیت نشان داده و در صورت دریافت حضور این امواج، نسبت به آن‌ها واکنش نشان می‌دهد. از آنجا که امواج الکترومغناطیس خود نیز دارای انواع گوناگونی هستند، به منظور درک و دریافت آن‌ها، دتکتورهای گوناگونی همچون حساس به امواج فرابنفش یا حساس به امواج مادون قرمز در بازار وجود دارند. از آنجا که حساسیت این نوع دتکتور بیش از سایر دتکتورها است، طبیعتاً بهای خرید آن نیز متفاوت بوده و کمی از سایر موارد موجود در بازار بیشتر است. همچنین به جهت تشخیص و حس کردن هر چه سریع‌تر، زاویه این نوع دتکتور ۱۲۰ درجه است.
از دتکتور گازی در صنایعی چون پتروشیمی و مکان‌هایی که احتمال حضور گاز‌های سمی و خطرناک است، استفاده می‌شود. به دلیل اینکه وجود چنین گاز‌هایی می‌تواند منجر به آتش سوزی و حریق شود، این نوع دتکتور در بازار به وفور یافت شده و دارای دو گونه ثابت و پرتابل است. دتکتورهای گازی خود نیز دارای انواع گوناگونی بوده و در موارد متعددی از آن‌ها می‌توان استفاده کرد. اجزای سازنده این مدل، ترانسمیتر و سنسور است که هر کدام وظیفه مخصوص به خود را دارند. از سنسور به منظور تشخیص و از ترانسمیتر جهت ارائه و کنترل استفاده می‌شود.
از دتکتور گازی ثابت در سقف یا دیوار ساختمان‌ها استفاده می‌شود. لازم به ذکر است اگر حین فعالیت در شغل خود، با انواع گاز‌ها سر و کار دارید، می‌بایست به صورت مداوم دتکتور گازی پرتابل را همراه خود داشته باشید تا از وجود گاز‌های سمی در اطراف و مسیر خود مطلع شوید. از آنجا که ممکن است گاز‌های مختلفی در هوا وجود داشته باشند، این دستگاه نیز دارای تنوع بوده تا بتواند گاز‌هایی نظیر گاز اکسیژن، گاز مونوکسیدکربن، گاز مایع، گاز متان، گاز شهری، گاز فریون، گاز رادون، گاز دی هیدروژن سولفید و CNG را تشخیص دهد.
بدین منظور به دلیل اینکه وظیفه این نوع دتکتور بی‌شمار بوده و دارای حساسیت بسیار زیادی نیز است، توصیه می‌شود جهت خریداری آن با افراد باتجربه مشورت نموده و از خرید کالاهای تقلبی خودداری کرد؛ تا علاوه بر انجام صحیح فعالیت‌ها آسیب جانی یا مالی به افراد حاضر در محیط وارد نشود.
گاهاً در برخی موارد دیده می‌شود که نیاز به ادغام توانایی و استفاده از چندین دتکتور است. در این مواقع دتکتورهای مولتی به کمک ما آمده و در صورت نیاز شروع به فعالیت می‌کنند. در بازار انواع گوناگونی از دتکتورهای ترکیبی مانند گازی حرارتی و دودی حرارتی به فروش می‌رسند.
|
نوع دتکتور
|
سرعت تقریبی
|
احتمال خطا
|
قیمت تقریبی
|
کاربرد
|
|---|---|---|---|---|
|
حرارتی
|
آرام
|
کم
|
کم
|
وقوع آتش در فضای محدود و سر بسته
|
|
دودی
|
سریع
|
متوسط
|
متوسط
|
وقوع آتش در فضای محدود و باز
|
|
شعله
|
فوق سریع
|
بالا
|
بالا
|
وقوع مقدار زیاد آتش
|
|
ترکیبی
|
سریع
|
کم
|
متوسط
|
وقوع آتش در فضای باز همراه با گرد و غبار
|
از آنجا که دتکتورها دارای نقشی حیاتی در صنعت و زندگی افراد هستند، اگر طریقه نصب و استفاده از آن‌ها به درستی انجام شوند، می‌توانند نقش مهمی را در زندگی شما ایفا کنند. در واقع با سیستم هوشمند درون دتکتورها شما می‌توانید سریعاً متوجه عوامل خطرساز شده و همراه با کمک دتکتور بحران را حل نمایید. به منظور کارایی هر چه بهتر دتکتورها می‌بایست این ابزار را هر یک ماه یکبار چک کنید.
همچنین باید مساحت محیط مورد نظر را محاسبه کنید؛ چرا که در صورت مساحت عظیم می‌بایست از چندین دتکتور استفاده نمود. اگر می‌خواهید آمار و آلارم اشتباه دریافت نکنید، پیشنهاد می‌کنیم در بخش‌هایی از محل مورد نظر که ممکن است آشپزخانه قرار داشته باشد یا استعمال دخانیات در آنجا انجام می‌شود، احتیاط کرده و با کمی فاصله دتکتورها را نصب نمایید.
