آتش سوزی یا حریق جزو بلاهایی است که می‌تواند خانمان‌سوز باشد و تنها در یک بازه زمانی کوتاه دارایی و سلامت افراد را هدف قرار دهد. علل‌های زیادی همچون خطای انسانی می‌تواند مسبب آن باشد. وقتی آتش سوزی اتفاق می‌افتد، کافی است از وقوع آن سریعا اطلاع یابید و اقدامات اولیه را انجام دهید، در این صورت خسارات را به حداقل خواهید رساند. سیستمی تحت عنوان اعلام حریق وجود دارد که می‌تواند این کار را برای شما انجام دهد و در زمان آغاز آتش سوزی، علائم حریق را شناسایی کند. سیستم اعلام حریق می‌تواند جان‌های زیادی را نجات دهد.
از سری اصلی‌ترین قطعات موجود در سیستم‌های کشف و اعلام حریق می‌توان به دتکتورها اشاره کرد. دتکتورها به شما کمک می‌کنند که پیش از گسترش و همه‌گیر شدن آتش سوزی از وجود آن اطلاع یابید و بتوانید وارد عمل شوید. اگر بتوانید آتش سوزی را زود تشخیص دهید، از فواید زیادی بهره‌مند خواهید شد. اول اینکه فرصت فرار را برای افراد فراهم می‌شود. دوم اینکه آتش‌نشان‌ها سریع‌تر در محل حضور پیدا خواهند کرد و مانع از گسترش یافتن آتش می‌شوند. به همین دلیل است که وجود یک سیستم اعلام حریق از الزامات هر ساختمانی به حساب می‌آید.
یک نمونه از دتکتورها وجود دارد که جزو بهترین آن‌ها به حساب می‌آید. این نوع از دتکتور دارای آلارم است و می‌تواند سیگنال‌های لازم را به ایستگاه‌های آتش‌نشانی ارسال کند. انواع مختلفی از سنسورهای اعلام حریق وجود دارند. تقسیم‌بندی آن‌ها براساس نوع المانی از آتش که به آن حساسیت نشان می‌دهند، انجام می‌گیرد. المان‌هایی همچون دود، حرارت، مونوکسید کربن و… نمونه‌هایی از آن هستند. موارد زیر نمونه‌هایی از انواع دتکتورهای اعلام حریق محسوب می‌شوند.
از رایج‌ترین سری انواع دتکتورهای اعلام حریق می‌توان به دتکتور دود اشاره کرد. این نوع از دتکتور به دود ناشی از حریق حساسیت نشان می‌دهد. کافی است دود محفظه این دتکتور را پر کند تا دستگاه هشدار آن واکنش نشان دهد. در صورتی که دتکتورهای دودی را به خوبی نصب کرده و از آن نگهداری کنید، خواهید دید که نقش اصلی را در پایین آوردن میزان مرگ و میر در اثر آتش سوزی خواهند داشت.
در صورتی که آتش سوزی رخ دهد، دود گسترش پیدا خواهد کرد. در این زمان است که زنگ هشدار دود به یاری شما می‌شتابد و شما می‌توانید قبل از گسترش آتش سوزی از محل خارج شوید. دتکتورها در سریع‌ترین زمان ممکن به شما نسبت به حریق ایجاد شده هشدار می‌دهند و شما می‌توانید به کمک جعبه‌های آتش‌نشانی و کپسول‌های آتش‌نشانی اقدام به اطفاء حریق کنید. دتکتور دود نیز دو نوع دارد که این دو نوع شامل دتکتور دود نوری و دتکتور دود یونیزه می‌شود.
یکی از انواع دتکتورهای دودی، دتکتور دود نوری است. عملکرد این نوع از دتکتور براساس اصل پراکندگی نور انجام می‌گیرد. طبق این اصل، دتکتور دود نوری قادر به شناسایی دود و آتش سوزی است. هنگامی که در وضعیت عادی به سر می‌بریم، پرتوهای نور از روبه‌روی دتکتور گذر می‌کنند و از میان سلول‌های تعبیه شده نمی‌توانند عبور کنند. در شرایطی که آتش سوزی رخ می‌دهد و دود ایجاد می‌شود، پرتوهای نور به کمک ذرات دود از هم جدا می‌شوند. در این صورت دیود حسگر آن‌ها را حس می‌کند و همین مورد سبب فعال شدن دتکتور می‌شود. در این صورت علائم به دستگاه مرکزی آتش سوزی فرستاده می‌شوند.
از دیگر دتکتورهای دودی پرکاربرد می‌تواند به نوع یونیزه آن اشاره کرد. دتکتور دودی یونیزاسیون یک محفظه دارد که در ارتباط با هوای بیرون قرار گرفته است. یونیزه شدن محیط داخلی این محفظه توسط یک منبع رادیواکتیو صورت می‌گیرد. وقتی دود به درون محفظه نفوذ پیدا کند، جریان بین الکترودها عوض شده و به این صورت دتکتور دود یونیزه موفق به تشخیص دود خواهد شد.
دتکتور حرارتی به درجه حرارت حساسیت نشان می‌دهد. فعال سازی این نوع از دتکتورها با کمک تغییرات دمایی حاصل از آتش سوزی رخ می‌دهد. دو نوع از دتکتورهای حرارتی دیده می‌شود. نوع اول نسبت به تغییرات دمای غیر طبیعی و میزان سرعت افزایش یافتن گرما حساسیت نشان می‌دهد. در حالی که برای نوع دوم یک دما از پیش تعیین شده است و نوع دوم هم به همین تغییر واکنش نشان خواهد داد.
فضاهایی که در تماس با گازها و بخارهای قابل اشتغال و سمی قرار دارند، بیشتر احتمال آتش سوزی و حریق در آن‌ها وجود دارد. در این شرایط افراد دتکتور گازی را به کار می‌گیرند. دتکتورهای گاز به نشت گاز واکنش نشان می‌دهند و قادر به تشخیص نشت گاز هستند. انواع مختلفی از دتکتورهای گازی در بازار به فروش می‌رسند. دتکتورهای گازی به دو بخش تقسیم‌بندی می‌شوند:
• دتکتورهایی که گازهای سوختنی و قابل انفجار را تشخیص می‌دهند.
• دتکتورهایی که گازهای سمی را تشخیص می‌دهند.
گاز مونوکسید کربن به گازی گفته می‌شود که بو و رنگی ندارد، اما با این وجود سمی و کشنده است. دتکتورهای گاز مونوکسید کربن قادر هستند که گاز پخش شده در هوا را شناسایی کنند. در این شرایط بوق دتکتور به صدا در می‌آید و افراد را آگاه می‌سازد. به همان میزانی که مقدار گاز موجود در هوا بیشتر باشد، دستگاه زودتر واکنش نشان می‌دهد.
مهم‌ترین بخش سیستم اعلام حریق را می‌توان کنترل پنل اعلام حریق دانست. برقراری هماهنگی بین همه اجزا بر عهده کنترل پنل اعلام حریق است. این بخش اطلاعات را پردازش می‌کند و وظیفه تصمیم‌گیری را بر عهده دارد. در مرکز کنترل پنل اعلام حریق همه کارها به کمک میکروپروسسورها صورت می‌گیرد.
وقتی فشار یا ضربه‌ای به شستی علام حریق وارد می‌کنید یا اینکه یکی از دتکتورها فعال می‌شود، شاهد برقراری یک اتصال کوتاه خواهید بود. بعد از آن، مدار الکترونیکی به کار می‌افتد و کافی است به رله‌ها دستور داده شود تا آژیر فعال شده و شاهد اعلام حریق باشید. مرکز کنترل اعلام حریق، اطلاعات لازم را از دتکتور و شستی تحویل می‌گیرد. سپس بعد از اینکه حریق را شناسایی کرد، فرمان اعلام حریق را به آژیرفلاشر صادر می‌کند.
مرکز کنترل پنل اعلام حریق را می‌توان در سه دسته جای داد. این سه دسته شامل کنترل پنل اعلام حریق متعارف، آدرس‌پذیر و بی‌سیم می‌شود.
کنترل پنل اعلام حریق متعارف، جرو ابتدایی‌ترین سیستم‌های اعلام حریق به حساب می‌آید. در سیستم‌های متعارف، نصب تجهیزات به شکل زون‌بندی انجام می‌گیرد. سیم‌کشی همه تجهیزات به کنترل پنل اتصال می‌یابد. وقتی حریق صورت می‌گیرد، زونی که با مشکل مواجه شده است را می‌توان شناسایی کرد، اما محل وقوع آن به صورت دقیق قابل تشخیص نیست. تقسیم‌بندی مرکز کنترل پنل اعلام حریق متعارف، طبق تعداد زون انجام می‌گیرد. تک، دو، چهار، شش، هشت، شانزده، بیست و چهار و سی و دو زون از انواع آن هستند. گاهی این امکان وجود دارد که کارت الکترونیکی اضافه کنید و تعداد زون‌ها افزایش یابد.
نوع به‌روزتر کنترل پنل سیستم اعلام حریق متعارف را می‌توان سیستم کنترل پنل اعلام حریق آدرس‌پذیر دانست. در این نوع از دستگاه، همه تجهیزات روی یک مدار جای گرفته‌اند. سیم‌کشی آن‌ها به شکل حلقه انجام می‌گیرد و در آخر سیم به کنترل پنل برمی‌گردد. نکته مثبت و مزیت خوب این نوع از دستگاه نسبت به سایرین این است که شما به کمک آن می‌توانید آدرس دقیق محل حریق یا قطعه‌ای که در معرض حریق قرار گرفته است را شناسایی کنید. به این صورت کنترل پنل اعلام حریق آدرس‌پذیر به شما کمک می‌کند با شناسایی دقیق محل، مانع از گسترش آتش سوزی شوید. تقسیم‌بندی این کنترل پنل براساس لوپ انجام می‌گیرد و به تک لوپ، دو لوپ، چهار تا هشت لوپ تقسیم می‌شود.
همان طور که از اسمش پیداست، در سیستم اعلام حریق بی‌سیم، سیم به کار گرفته نمی‌شود. در این نوع از سیستم، انتقال دیتا به کمک امواج رادیویی صورت می‌گیرد. مکان‌هایی وجود دارد که ساختاری قدیمی داشته و امکان سیم‌کشی برای ساکنین آن مجموعه فراهم نیست. در این شرایط پنل اعلام حریق بی‌سیم گزینه خوبی به حساب می‌آید.
شستی اعلام حریق شامل یک میکرو سوئیچ می‌شود و یکی از بخش‌های سیستم اعلام حریق به حساب می‌آید. کافی است شاسی آن را فشار دهید تا بتوانید به افراد، آتش سوزی ایجاد شده در محیط را اطلاع دهید. البته در وضعیت عادی، فعال نیست و تنها به شکل دستی فعال می‌شود.
شاسی‌های اعلام حریق اغلب به رنگ قرمز دیده می‌شوند. در ساخت آن، فلز یا پلی‌کربنات به کار گرفته می‌شود. امکان دارد که در بخش الکترونیکی آن تیغه‌های باز و بسته اضافی جهت فرستادن برخی فرامین به کار گرفته شود. در حالت کلی، شاسی‌های اعلام حریق به دو شکل شیشه شکستنی و شستی فشاری به فروش می‌رسند.
افراد به کمک دست یا چکش اقدام به شکستن شیشه روی شستی می‌کنند. در این صورت، فرمان حریق به پنل مرکزی فرستاده می‌شود و شاهد اعلام حریق هستیم. بعد از اینکه عملیات پایان یافت، می‌توان اقدام به تعویض شیشه شستی اعلام حریق کرد.
در شستی فشاری نیازی به ضربه زدن دیده نمی‌شود و فعال‌سازی آن با فشار دست صورت می‌گیرد. بعد از اینکه عملیات پایان یافت؛ ریست آن، به کمک میکروسوئیچی موجود در زیر آن انجام می‌گیرد.
از سری مهم‌ترین شستی‌های اعلام حریق می‌توان به شستی اعلام حریق ضد آب اشاره کرد. این نوع از شستی، اغلب در محیط‌های صنعتی به کار گرفته می‌شود. خوب است بدانید که هر کالای صنعتی همچون شستی ضد آب از درجه حفاظتی یا IP مختص به خود برخوردار است. درجه حفاطتی نشان می‌دهد که تا چه اندازه آب و گردوغبار به درون محصول ورود پیدا می‌کند. در اصل به همان میزان که درجه حفاظتی شستی ضد آب بالاتر باشد، درجه ایمنی نیز بیشتر است.
در محیط‌های صنعتی، شستی ضد انفجار به کار گرفته می‌شود. در حالت کلی می‌توان گفت شاسی ضد انفجار در محیط‌هایی کاربرد دارد که نفت، گاز و مواد اشتغال‌زا دیده می‌شود. برای اینکه شستی در زمان وقوع حریق منفجر نشود، شستی ضد انفجار را استفاده می‌کنند.
در حالت کلی، شاسی‌های اعلام حریق را می‌توان قطعات دستوردهنده دانست. به این علت به آن‌ها دستی گفته می‌شود که فعال شدن آن‌ها با دست صورت می‌گیرد. خروجی‌های شستی به حالت‌های مختلفی همچون سیگنال، الکتریکی و مکانیکی خود را نشان می‌دهد. عملکرد بیشتر شاسی‌ها به صورت برگشت‌پذیر است. وقتی آن را فشار دهید و سپس انگشت خود را بردارید، شاسی به کمک فنر درون خود به شکل اول خود باز می‌گردد.
برخی از شاسی‌های مورد استفاده در مکان‌های اضطراری، قابلیت برگشت را ندارند. این نوع از شاسی‌ها، بعد از اینکه فشار روی آن‌ها برداشته شود، قفل می‌شوند و آزادسازی آن‌ها تنها با کلید امکان پذیر است. به صورت کلی، شستی اعلام حریق امکان دارد که در هر یک از سیستم‌های اعلام حریق متعارف، بی‌سیم و آدرس‌پذیر به کار گرفته شوند. در هر یک از این گونه سیستم‌ها یک شاسی مختص به همان سیستم نصب کرد؛ چرا که براساس نوع سیستم اعلام حریق، شاسی‌ها کارکردی متفاوت دارند.
چراغ نشانگر اعلام حریق، یکی از لوازم جانبی سیستم‌های اعلام حریق به حساب می‌آید. نام دیگر آن، ریموت اندیکاتور است. به کمک این چراغ‌ها، شما می‌توانید مکان دقیق آتش سوزی را در سیستم‌های متعارف یا آدرس‌پذیر سریعا تشخیص دهید. طراحی چراغ نشانگر اعلام حریق، برای سیستم‌هایی صورت گرفته است که نیازمند نشانگری هستند تا یک یا چند دتکتور آن سیستم را فعال سازد. در اصل این محصول یک لامپ به رنگ قرمز دارد. این لامپ، نوری در سطح گسترده و با کنتراست بالا انعکاس می‌دهد.
با کمک چراغ نشانگر اعلام حریق، به راحتی می‌توانید محل وقوع حریق را پیدا کنید و یکی از نگرانی‌های شما برطرف خواهد شد. همچنین می‌توانید سریعا از آن محل فاصله گرفته و زندگی خود و عزیزانتان را نجات دهید. حتما شما هم با ما موافق هستید که وجود این سیستم در هر ساختمانی بسیار حیاتی است و سیستم اعلام حریق جزو ضروریات آن ساختمان به حساب می‌آید. در سایت اطلاعات کامل در زمینه این سیستم‌های اعلام حریق درج شده است. در صورت داشتن ابهام یا هرگونه سوال مربوطه، می‌توانید با ما در تماس باشید.
